Lieve Hugo,

Ik vond je keihard in je laatste column. Je maakte van mij een naast-haar schoenen-lopende-zweefteef en dat is geheel onterecht. Het herinnerde me sterk aan mijn jaren op de universiteit, waar ik vaak moeite had met de zelfverzekerde houding van bepaalde hoogleraren. Er was weinig ruimte voor nieuwe inzichten en de manier van denken lag al min of meer vast. Ik was hier altijd een beetje verbaasd over want wetenschappers zouden toch in essentie in-twijfel-trekkers moeten zijn. Zoals Robbert Dijkgraaf het een keer formuleerde: ,,Het belangrijkste product van de wetenschap is onwetendheid, scepsis is de natuurlijke grondhouding.”

Hij gaf ook een voorbeeld uit de kosmologie: ,,Met de kennis van nu kunnen we stellen dat we van slechts vier procent van het heelal weten uit welke materie en energie het bestaat.”

Vind je het goed dat ik dan af en toe eens fantaseer over dat percentage dat wij niet kennen? Of moet ik maar meteen stoppen met denken?

Je noemde mij arrogant omdat ik in tekenen van het universum geloof. Ik denk alleen dat het precies andersom is. Wetenschappers die dóen alsof ze alles weten zijn arrogant en voelen zich verheven boven het plebs. Zij maken zichzelf uitverkoren omdat ze zogenaamd de waarheid in pacht hebben. Voor mensen zoals ik die wat langer willen stilstaan bij geluk, toeval of onverklaarbare gebeurtenissen is geen ruimte. Het zou mooi zijn als wetenschappers weer wat meer openlijk gaan twijfelen. Al weet ik natuurlijk niet hoe de universitaire docenten er tegenwoordig bij lopen, misschien zijn er wel dingen veranderd. Ik ben van vóór het Stapel-tijdperk.

Je verwijt dat ik geen compassie heb met mensen die minder fortuinlijk zijn – zoals de Afrikaanse zuigeling die haar eerste verjaardag niet haalt – klopte niet. Ik vind ook eigenlijk dat je daar weinig over kunt zeggen, als je zelf nauwelijks Rotterdam uitkomt. Wie zit hier nou in een sloppenwijk van Sao Paulo?

Je schreef, geloven dat deden ze in de Middeleeuwen. “Wakker worden, meissie.” Maar Hugo, vergeet niet dat alle grote wetenschappers uit het verleden, van Newton tot en met Einstein, gelovig waren. Ook Dijkgraaf vraagt zich af of ze tot diepere inzichten waren gekomen als ze die religieuze gevoelens niet hadden gekoesterd.

Maar goed, dommel lekker verder bij het idee dat de wetenschap zaligmakend is.

Even goede vrienden.

Lfs, Iris

Lieve Iris,

Je klinkt niet erg ontspannen. Die Brazilië-reis heeft je weinig goeds gedaan. Wat zeg je nou toch allemaal?

Einstein gelovig? Ik vrees dat ik dat even moet nuanceren. Hij noemde zich steevast een agnost. Op Wikipedia lees ik dat hij vlak voor zijn dood in een brief schreef: ,,Ik geloof niet in een persoonlijke God.” In een brief aan de filosoof Gutkind: ,,Het woord God is voor mij een uiting en voortvloeisel van menselijke zwakheid. De bijbel is een verzameling van eerbiedwaardige maar toch primitieve legenden die nogal kinderachtig zijn.” Tegen Rabbi Herbert S. Goldstein zei hij: ,,Ik geloof in Spinoza’s God, die zich openbaart in de harmonieuze ordening van de wereld, niet in een God die zich bezighoudt met het lot en de activiteiten van de mensen.”

Hij kon dit vrijuit zeggen, maar collega’s die ruim voor hem leefden moesten op hun woorden passen. Als wetenschapper was het in de 16^de en 17^de eeuw spitsroeden lopen. De Rooms-Katholieke Kerk wist aanvankelijk wel raad met geleerden die beweerden dat de aarde rond was en om de zon draaide. Hun fenomenale, diepzinnige inzichten moesten worden voorgelegd aan de adviseurs van de paus, voordat er tot publicatie mocht worden overgegaan. Om niet op het schavot te eindigen hielden de wetenschappers als het om God ging diplomatiek de kerk in het midden, Iris, zijn bestaan werd natuurlijk niet staalhard ontkend, dat begrijp je.

            Jij vond me te scherp vorige week. Maar ik ben gewoon verbaasd, bezorgd. Ik wil gewoon niet dat je straks als schrijver uitgemaakt wordt voor Klazien uit Zalk, heks of anderszins. Ik heb mijn zoektocht naar God al lang geleden afgerond, maar vrijheid blijheid hoor, zoek, fantaseer, denk en zweef maar.

Ik wil ten slotte wel opmerken dat het mij voorkomt dat je houding ten opzichte van de wetenschap zwaar leunt op achterdocht. Je studietijd moet soms een hel zijn geweest.

            Ben je op tijd terug voor het Boekenbal vrijdag? Het is ijskoud in Nederland, je vat zo kou, hoe schitterend bruin je ook bent geworden, ik zou je bikini niet aandoen.

            Ik ben er nog niet uit of ik kom. Sparta speelt thuis. Ik moet kiezen.

            Kijk je Breaking Bad? Die serie had jetoch meegenomen naar Brazilië? Ben erg benieuwd wat je ervan vindt.

Hartelijks, Hugo